TERAPIA SCHEMATÓW DLA PAR – jak zmienić utarte wzorce i budować zdrowszą relację?

Wiele par trafia na terapię z poczuciem frustracji, powtarzającym się konfliktem lub oddaleniem emocjonalnym, którego nie potrafią wyjaśnić. Często powodem trudności nie są aktualne wydarzenia, ale głęboko zakorzenione przekonania, uczucia i strategie radzenia sobie, które partnerzy wynieśli z dzieciństwa i młodości. Właśnie tym zajmuje się terapia schematów dla par – metodą, która pozwala zrozumieć, skąd biorą się nasze reakcje w relacjach i jak można je zmienić, by stworzyć zdrową, satysfakcjonującą więź.

Czym jest terapia schematów?

Terapia schematów (ang. Schema Therapy), stworzona przez Jeffreya Younga, to nurt psychoterapeutyczny łączący elementy terapii poznawczo-behawioralnej, teorii przywiązania, psychodynamicznej oraz gestalt. Skupia się na tzw. schematach wczesnodziecięcych, czyli trwałych wzorcach myślenia, odczuwania i reagowania, które rozwijają się w dzieciństwie i wpływają na nasze życie dorosłe – w tym na relacje partnerskie.

Czym są schematy?

Schematy to swoiste "wewnętrzne mapy", które tworzymy w wyniku naszych doświadczeń – szczególnie tych z dzieciństwa. Mogą dotyczyć np.:

• poczucia bycia niekochanym lub niechcianym,
• przekonania, że inni nas odrzucą lub zdradzą,
• lęku przed porzuceniem,
• przeświadczenia, że nie zasługujemy na miłość,
• potrzeby bycia perfekcyjnym, by zostać zaakceptowanym.

Kiedy schematy zostają uruchomione, reagujemy automatycznie – często w sposób nadmierny lub nieadekwatny do sytuacji. W relacjach partnerskich może to prowadzić do cyklicznych konfliktów, wycofania, obwiniania lub szukania nadmiernego potwierdzenia.

Dlaczego warto pracować ze schematami w terapii par?

Terapia schematów par pomaga zrozumieć nie tylko siebie, ale i partnera – jego emocjonalne potrzeby, bolesne doświadczenia oraz mechanizmy obronne. Umożliwia to wyjście z zaklętego kręgu oskarżeń, niezrozumienia i wzajemnych ran.

Główne cele terapii schematów par:

• Uświadomienie i nazwanie własnych schematów oraz trybów (sposobów radzenia sobie).
• Zrozumienie, jak nasze schematy wpływają na relację i jakie wzorce zachowań się powtarzają.
• Praca nad uzdrawianiem tzw. „zranionego dziecka” w każdym z partnerów.
• Uczenie się zdrowego wyrażania potrzeb i emocji.
• Budowanie empatii i współczucia w relacji.

Jak wygląda terapia schematów dla par w praktyce?

Proces terapii par w podejściu schematów można podzielić na kilka etapów:

Etap 1: Diagnoza schematów i trybów

Na początku terapeuta pomaga każdemu z partnerów zidentyfikować jego dominujące schematy i tryby (czyli stany wewnętrzne, np. Wrażliwe Dziecko, Wymagający Rodzic, Tryb Unikającego Obrońcy, Zdrowy Dorosły). Używa się do tego wywiadu, kwestionariuszy oraz rozmów o trudnych momentach w relacji.

Etap 2: Rozpoznawanie cykli schematów

Terapeuta pomaga parze zrozumieć, w jaki sposób ich schematy „nakręcają się nawzajem”. Przykład:

• Partner A czuje się zlekceważony (schemat deprywacji), więc wycofuje się emocjonalnie.
• Partner B odbiera to jako porzucenie (schemat porzucenia), więc zaczyna krytykować.
• Krytyka nasila wycofanie – i cykl się powtarza.

Zrozumienie tego cyklu to klucz do jego przerwania.

Etap 3: Praca z trybami i emocjami

Partnerzy uczą się rozpoznawać swoje tryby w konkretnych sytuacjach. Uczą się również regulowania emocji, komunikowania potrzeb oraz reagowania z poziomu tzw. Zdrowego Dorosłego – części, która potrafi empatycznie, spokojnie i adekwatnie budować relację.

Etap 4: Praca empatyczna i odgrywanie ról

Terapeuta może zaproponować odgrywanie ról, w których jeden z partnerów „odgrywa” swoje zranione dziecko, a drugi – uczy się empatycznej reakcji. Taka praca jest głęboka i poruszająca, ale też bardzo uzdrawiająca – buduje więź, zrozumienie i bliskość.

Etap 5: Utrwalanie zdrowych wzorców

W końcowej fazie para uczy się, jak wdrażać nowe sposoby komunikacji i radzenia sobie z trudnymi emocjami na co dzień. Terapeuta pomaga im wypracować wspólny język i strategie zapobiegania nawrotowi starych schematów.

Kiedy warto rozważyć terapię schematów dla par?

Terapia schematów może pomóc, jeśli:

• ciągle powtarzają się te same konflikty, mimo prób ich rozwiązania,
• jedno lub oboje partnerów czują się niezrozumiani, niewysłuchani lub nieważni,
• w relacji jest dużo emocjonalnego dystansu lub nadmiernego napięcia,
• pojawiają się zachowania destrukcyjne (np. wycofywanie się, krytykowanie, ucieczka w pracę, zazdrość),
• para chce pogłębić bliskość i zbudować bezpieczną więź.

To podejście sprawdzi się także, gdy jeden z partnerów ma trudne doświadczenia z przeszłości (np. przemoc, zaniedbanie, rozwód rodziców), które wpływają na relację.

Podsumowanie – uzdrawianie relacji zaczyna się od zrozumienia siebie

Terapia schematów to głęboka, ale niezwykle skuteczna forma pracy nad relacją. Nie tylko pomaga rozwiązywać konflikty, ale przede wszystkim uzdrawia wewnętrzne rany, które wpływają na nasze reakcje w bliskich związkach. Uczy, że za złością często stoi lęk, a za wycofaniem – potrzeba bezpieczeństwa. Dzięki niej para może nie tylko przetrwać kryzys, ale też wejść na zupełnie nowy poziom bliskości, empatii i miłości. 

Jeśli czujesz, że Twoja relacja utknęła w powtarzających się schematach, warto dać sobie i partnerowi szansę na zmianę. Terapia schematów to nie tylko leczenie – to droga ku bardziej świadomej, autentycznej i głębokiej relacji.

Aleksandra Defranc

Psycholog - Psychoterapeuta - Seksuolog - Superwizor Schematu

Aleksandra Defranc

Psycholog - Psychoterapeuta - Seksuolog - Superwizor Schematu

al. Niepodległości 159 lok. 76

02-555 Warszawa

(klatka V, pierwsze piętro)

Gabinet mieści się przy al. Niepodległości 159 lok. 76 (klatka V, pierwsze piętro). Można także wejść od ulicy Asfaltowej 10 (są dwie bramy o tej numeracji, chodzi o tę obok Asfaltowej 12).

Dojazd transportem publicznym: stacja metro Pole Mokotowskie lub przystanek tramwajowy Kielecka.